Morning after anticonceptie ofwel wat te doen als het mis gaat
Wanneer morning after anticonceptie? | Hoe groot is de kans op zwangerschap? | Wat zijn de mogelijkheden om de kans op zwangerschap te verkleinen? | Overzicht morning after anticonceptie en betrouwbaarheid | Toch zwanger wat dan? | Richtlijn NVOG | NHG standaard: Nieuw advies Morning-After medicatie | De Morning After pil zonder recept?? Resultaten enquête | Gratis recept
Wanneer morning after of nood anticonceptie?
Als de anticonceptie mislukt is het mogelijk de kans op daaropvolgende zwangerschap te verkleinen door de morning-after pil, ook wel noodpil genoemd, in te nemen (tot 3x24 uur na de coïtus) of een morning-after spiraaltje ofwel noodspiraaltje te plaatsen (tot 5x24 uur na de coïtus).
Morning after of nood anticonceptie is nodig als:
|
- |
de pil is vergeten in de eerste week van de pilstrip, er een normale stopweek aan vooraf is gegaan en er geslachtsgemeenschap is geweest zonder aanvullende bescherming in de 7 dagen voorafgaande aan het vergeten van de pil, ook al was dit in de stopweek. (N.B. Als er geen stopweek is geweest, dus als de pil gewoon werd doorgeslikt, is geen morning after anticonceptie nodig) |
|
of als tijdens de vruchtbare dagen: |
|||
|
- |
geen anticonceptie is gebruikt |
|
|
- |
een 'condoom-ongeval' heeft plaatsgevonden: het condoom is afgegleden ( wordt later in de vagina teruggevonden) of is gescheurd |
|
Kijk voor het berekenen van de vruchtbare dagen -als geen hormonale of intra-uteriene anticonceptie wordt gebruikt- op de pagina natuurlijke methoden van geboorteregeling: periodieke onthouding.
Hoe groot is de kans op zwangerschap?
Heeft tijdens de vruchtbare dagen een onbeschermde coïtus plaatsgevonden, dan is de kans op zwangerschap tussen de 10 en 30 %, afhankelijk van het tijdstip van de coïtus ten opzichte van de eisprong en de overlevingsduur van de zaadcellen.
Wat zijn de mogelijkheden om de kans op zwangerschap te verkleinen?
Door het toedienen van een hoge dosis
hormonen in de vorm van de zogenaamde “morning-after” pil, te beginnen
binnen 72 uur na de onbeschermde coïtus, is dit percentage terug te brengen tot
5 à 10.
De oudste “morning-after” pil bestaat uit een
5-daagse kuur, waarbij dagelijks 5 mg Lynoral wordt ingenomen. Omdat deze hoge
dosis hormonen als regel gepaard gaat met misselijkheid en braken is het
verstandig tijdens de kuur zetpillen te gebruiken, die het braken tegengaan.
Lynoral is sinds kort niet meer verkrijgbaar.
Een methode die minder vaak aanleiding geeft tot
braken en waarbij een lagere dosis hormonen wordt toegediend, is de Yuzpe
methode, ook wel de 2x2-methode genoemd. Hierbij worden 2 maal 2 tabletten
Neogynon® of Stediril-d® ingenomen met een tussenpoos van 12 uur.
De EllaOne® werd in 2009 als nieuwe morning-after pil geïntroduceerd. Het bevat de werkzame stof ulipristalacetaat. Het is verkrijgbaar in de vorm van één eenmalig in te nemen witte tablet (30 mg). De werkzame stof in EllaOne, ulipristalacetaat, werkt als een modulator van de progesteronreceptor. Dit wil zeggen dat de stof hecht aan de receptoren waaraan normaal gesproken progesteron bindt, waardoor het hormoon zijn werking niet kan uitoefenen. Door inwerking op de progesteronreceptoren voorkomt EllaOne zwangerschappen: het verstoort de ovulatie en kan ook veranderingen in het baarmoederslijmvlies tot gevolg hebben. Ook EllaOne is zonder recept verkrijgbaar bij apotheek en drogist.
Tot 4 à 5 dagen na een onbeschermde coïtus is het
mogelijk een koperspiraaltje in te brengen ter voorkoming van innesteling van een
eventueel bevruchte eicel. Deze vorm van post-coïtum anticonceptie is uitermate
effectief. Aangezien het niet goed mogelijk is in deze situatie eventuele
infecties op het moment van inbrengen van het spiraaltje uit te sluiten, is antibioticaprofylaxe
gewenst. Effectief ter voorkoming van opstijgende infecties zijn een eenmalige
dosis van: 200 mg doxycycline (Vibramycine); 500 mg erytromycine (Erythrocine);
400 mg ofloxacine (Tarivid) of 1 g azitromycine (Zithromax). Voordeel van deze vorm van post-coïtum anticonceptie is, dat
het spiraaltje daarna kan blijven zitten en de toekomstige anticonceptie hiermee
ook meteen geregeld is.
Overzicht morning after anticonceptie en betrouwbaarheid
Uit een recent gepubliceerd
onderzoek in de Lancet* blijkt, dat er een duidelijke relatie bestaat
tussen het tijdstip van inname van de eerste dosis en de effectiviteit van de
methode. Wordt de eerste dosis van 2 tabletten Neogynon of Stediril-D ingenomen
binnen 24 uur na het ‘ongeval’, dan voorkomt de behandeling 77% van de te
verwachten zwangerschappen. Wordt de eerste dosis ingenomen tussen 25 en 48 uur,
dan daalt dit percentage tot 36 en wordt met de eerste dosis begonnen tussen 49
en 72 uur post-coïtum, dan wordt nog slechts 31% van de te verwachten
zwangerschappen voorkómen. Eenzelfde effect wordt gezien met de behandeling van
uitsluitend levonorgestrel in een dosering van 2 x 0,75 mg. De percentages van
de zwangerschappen die voorkómen worden zijn dan resp. 95, 85 en 58 van de te
verwachten zwangerschappen. Deze laatste methode is effectiever dan de Yuzpe
methode.
Methode |
Vermindering van zwangerschapskans* (in %) |
|||
|
< 24 u. post-coïtum |
24-48 u. post-coïtum |
48-72 u. post-coïtum |
< 120 u. post-coïtum |
Yuzpe 2x2 methode |
77 % |
36 % |
31 % |
|
Norlevo 2x0,75mg of 1x1,5mg |
95 % |
85 % |
58 % |
|
EllaOne 30 mg | 62 % | 76 % | ||
Morning-after koperspiraal |
|
|
|
> 99 % |
*Ref: Task Force on Postovulatory Methods of Fertility Regulation: World Health Organization. Randomised controlled trial of levonorgestrel versus the Yuzpe regimen of combined oral contraceptives for emergency contraception. The Lancet 1998;352:428-33.
Inleiding | “Overtijd” behandeling | Abortus provocatus
Als er onbedoeld toch een zwangerschap ontstaat zal allereerst een besluit genomen dienen te worden over het al dan niet accepteren van de zwangerschap. Om tot een verantwoorde besluitvorming te komen kan soms professionele hulpverlening gewenst zijn. De eerst aangewezene voor overleg zal de huisarts zijn, maar voor begeleiding in de besluitvorming kan ook hulp gezocht worden bij een van de vestigingen van het Fiom. Deze organisatie is gespecialiseerd in hulpverlening aan iedereen die vragen of problemen heeft op het gebied van ondermeer onbedoelde zwangerschap, abortus en afstand ter adoptie. De hulpverlening is gratis en een verwijzing is niet nodig. Het landelijk bureau van de Fiom is gevestigd in ’s-Hertogenbosch. Tel. 073-6128821. Uitgebreide informatie is ook te vinden op de website www.fiom.nl. Wordt de zwangerschap niet geaccepteerd dan bestaat er afhankelijk van de duur van de zwangerschap de mogelijkheid van een ‘overtijd’ behandeling of een abortus provocatus.
Met de huidige uiterst gevoelige
zwangerschapstesten is het al mogelijk om enkele dagen na het uitblijven van de
menstruatie een jonge zwangerschap vast te stellen. De meest
eenvoudige overtijdbehandeling bestaat uit het leegzuigen van de baarmoederholte
met een dunne katheter op een lege injectiespuit, waarmee de inhoud van de
baarmoederholte wordt weggezogen. De behandeling dient plaats te vinden voordat
de amenorroe 6 weken bedraagt, overeenkomend met een werkelijke
zwangerschapsduur van 4 weken. Dat betekent dat de behandeling uitgevoerd moet
worden binnen 2 weken na het uitblijven van de menstruatie. Deze behandeling
mag uitsluitend plaatsvinden in een
ziekenhuis of abortuskliniek met een vergunning volgens de wet
afbreking zwangerschap. Met uitzondering van enkele confessionele
ziekenhuizen beschikken nagenoeg alle ziekenhuizen in Nederland over een
dergelijke vergunning. Ook alle erkende abortusklinieken hebben een dergelijke vergunning.
“Overtijd” behandeling kan sinds kort ook plaatsvinden met de “abortuspil”: het Mifepristone. Ook de abortuspil mag alleen voorgeschreven worden door artsen verbonden aan een ziekenhuis of abortuskliniek met een vergunning op basis van de wet afbreking zwangerschap.
(terug naar toch zwanger wat dan?)
Voor het afbreken van een zwangerschap na 6 weken
amenorroe, maar korter dan 12 weken amenorroe bij een nullipara en 14 weken
amenorroe bij een multipara kan de zwangerschapsafbreking plaatsvinden middels
een curettage of zuigcurettage. Hierbij wordt de baarmoederholte leeggemaakt met
een stompe curette in het geval van een traditionele curettage of wordt de
baarmoederinhoud weggezogen bij de zuigcurettage. Deze laatste methode wordt het
meest toegepast. De ingreep vindt plaats onder plaatselijke verdoving en de
inwendige baarmoedermond wordt hierbij voldoende opgerekt om de te gebruiken
zuigbuis in de baarmoederholte te kunnen brengen.
Volgens de wet afbreking zwangerschap dient een
bedenktijd van 5 dagen na het eerste bezoek aan een hulpverlener in acht te
worden genomen, voordat tot de ingreep kan worden overgegaan. De eerste
hulpverlener zal doorgaans de huisarts zijn, die naar een gynaecoloog in een
vergunninghoudend ziekenhuis of naar een abortuskliniek zal verwijzen. Mocht
degene naar wie wordt verwezen niet bereid zijn de ingreep te verrichten, dan is
deze verplicht de hulpvrager door te verwijzen naar een hulpverlener, die wel
bereid is de abortus te verrichten. In dit geval blijft de wettelijk verplichte
wachttijd ingaan op de dag, dat de hulpvrager zich tot de eerste hulpverlener,
doorgaans dus de huisarts, heeft gewend met het verzoek tot het afbreken van de
zwangerschap.
Zwangerschapsafbreking kan dus alleen plaatsvinden
in ziekenhuizen en abortusklinieken met een vergunning op grond van de wet
afbreking zwangerschap. De instelling is verplicht registratie te houden van de
zwangerschapsafbrekingen en deze te melden bij de Inspectie voor de
Volksgezondheid. De persoonlijke gegevens van de hulpvrager worden om privacy
redenen niet bij deze registratie vermeld.
Kijk voor adressen en telefoonnummers van abortusklinieken in Nederland bij adressen.
(terug naar toch zwanger wat dan?)
Deze pagina werd voor het laatst bijgewerkt op 31 juli 2017 |
|||
home | copyright | disclaimer | privacy |